Tytus-dupondius-Titus

Moneta, którą chciałbym dzisiaj zaprezentować to Dupondius Tytusa, jednego z moich ulubionych cesarzy . Wybity został w latach 80-81 n.e. w Lugdunum.
Awers zachowany jest w dość dobrym stanie.Widzimy piękny portret władcy i w pełni czytelne napisy otokowe.
Niestety rewers dotrwał do naszych czasów ledwo czytelny.Przedstawię opis na podstawie lepiej zachowanych egzemplarzy.Widać na nim Romę siedząca wśród tarcz i zbroi trzymającą wieniec i parazonium.To symbol walczącego i zwycięskiego Rzymu.
Walkę i dominację symbolizuje parazonium ,ceremonialny sztylet noszony przez dowódców.
Zwycięstwo to wieniec i oręż pokonanych wrogów leżący przy tronie Romy.
W tym czasie nie toczono  żadnych większych kampanii lecz przekaz jest jasny.Niedawne stłumienie powstania w Judei pokazało że nie są to tylko puste symbole.
RIC 183 Waga 13,1 g
Awers:IMP T CAES DIVI VESP F AVG TR P PP COS VIII głowa cesarza w koronie promienistej zwrócona w prawo.
Rewers:ROMA ,SC  Roma siedząca w lewo,trzymająca wieniec i parazonium

Denar plus hybryda

Jakiś czas temu prezentowałem ciekawą hybrydę http://romaeaeternae.blogspot.com/2015/01/lucjusz-werus-denar-hybryda-lucius-verus.html
Teraz po zakupie "prawidłowego"denara ,którego rewers pasuje idealnie do tamtej monety dobrze jest pokazać obydwa numizmaty razem.
Wizerunek Marka Aureliusza  ,którego obwołania trybuńskie ( TRP XIX) umieszczone są na obu rewersach powinien widnieć również na awersach.
Stało się jednak inaczej. Współpanujący Lucjusz Werus przez przypadek lub  rozmyślne "oszczędnościowe" działanie,  umieszczony został na jednej z nich.
Awers z jego wizerunkiem pochodzi ze starszego przynajmniej o kilka miesięcy stempla.
Dlatego moim zdaniem prawdopodobna jest ta druga ewentualność.
Obecnie posiadając obydwa numizmaty mogę ładniej zaprezentować ten ciekawy przypadek.
Denar  RIC 125 Waga 2,9 g

Awers:Głowa Marka Aureliusza w wieńcu zwrócona w prawo ANTONINVS AVG ARMENIACVS
Rewers:Annona stojąca w lewo ,wylewająca zawartość rogu obfitości do modiusa PM TR P XIX IMP II COS III
Hybryda RIC 515 i RIC 125 Waga 2,8 g  

Awers:Udrapowane popiersie w zbroi Lucjusza Werusa ,zwrócone w prawo L VERVS AVG ARMENIACVS   (RIC 515 z 164 roku n.e)
Rewers:Annona stojąca w lewo ,wylewająca zawartość rogu obfitości do modiusa PM TR P XIX IMP II COS III    (RIC 125 z 165 roku n.e.)
Na koniec wspólne zdjęcia obydwu monet .Zachowane w przyzwoitych stanach stanowią razem bardzo ciekawą parę.

Trajan - Filippi

Ciekawa moneta brązowa Trajana wybita w Filippi to znakomity przykład propagandy legitymizującej władzę cesarzy.
W 42 roku p.n.e stoczono w okolicy tego miasta bitwę a właściwie dwie bitwy ,między armią triumwirów Marka Antoniusza i Oktawiana a wojskami  republikańskimi Brutusa i Kasjusza.
To właśnie tam pomszczono śmierć Juliusza  Cezara.
Dla uczczenia tego wydarzenia wzniesiono w Filippi posągi boskiego Juliusza ,nakładającego wieniec adoptowanemu testamentem synowi Oktawianowi Augustowi.
Czyż był ktoś bardziej godny sprawowania władzy niż syn boga?
Po śmierci Augusta również on został zaliczony w poczet bóstw.
Motyw z rewersu  powtarzano też na monetach późniejszy władców imperium. Nosili tytuły cezara i augusta. Podkreślano te "namaszczenie" w odniesieniu do  obecnie panujących. Byli przecież następcami boskich Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta.
Tak też jest w przypadku brązu Trajana ,który trafił właśnie do moich zbiorów.
Nie zachował się w dobrym stanie ale jest w miarę czytelny.Po liczbie sprawowanych konsulatów jego wybicie można datować na 103-111 rok n.e.
Moushmov 6927 Waga 8 g
Awers:Popiersie Trajana w wieńcu,zbroi i płaszczu zwrócone w lewo  IMP CAES NERVA TRAIAN AVG GER DAC P M TR P COS V P P
Rewers:COL AVG IVL PHILIP Posąg Oktawiana Augusta w zbroi stojący w lewo ,za którym stoi posąg Juliusza Cezara  w todze, nakładający wieniec na głowę tego pierwszego.Na bazie posągów  napis  DIVVS AVG .Z  lewej i prawej strony bazy ołtarze.

Sesterc-Antoninus Pius

Piękny sesterc Antoninusa Piusa przedstawiający na rewersie kolumnę ku jego czci ,to następny okaz z mojej kolekcji.
Kolumna wybudowana w latach 160-161 w przeciwieństwie do podobnych budowli Trajana i Marka Aureliusza zdobioną miała tylko bazę.Trzon wykonany był z czerwonego granitu sprowadzonego z Egiptu.Na szczycie stał posąg cesarza, trzymającego orła i berło.
Wspomniana baza do początków XVIII wieku ukryta była pod powierzchnią gruntu.Obecnie podziwiać ją można w Muzeach Watykańskich.
Piękne płaskorzeźby na niej przedstawiają scenę deifikacji pary cesarskiej Antoninusa i Faustyny oraz paradę wojsk.
Na pierwszej z nich widzimy cesarza wraz  z żoną unoszonych w niebiosa przez Aiona-boga wiecznego czasu.W dole ukazano boginię Romę pośród oręża pokonanych wrogów oraz personifikację Pola Marsowego w postaci młodego mężczyzny ,opierającego się na obelisku z zegara słonecznego ufundowanego przez Augusta.
Zegar, Aion plus dwa orły to wszystko symbole deifikacji pary cesarskiej ,której czas na ziemi dobiegł końca a  zaczęła się wieczność wśród innych bogów.
Ceremonie pogrzebowe odbywały się na Polu Marsowym a orły wypuszczane chyłkiem w czasie kremacji ciała władców miały otwierać oczy niedowiarkom.
Mogli nie dostrzec cesarza lub  bóstwa ale unoszącego się ze stosu ptaka to zapewne ...

Druga z płaskorzeźb to świetnie zapisana w kamieniu parada wojsk.Piesi  w pancerzach lorica segmentata trzymają włócznie i tarcze.Jeden z nich w pancerzu torsowym to zapewne oficer.Widać też dwóch chorążych ze sztandarami.Dookoła nich krąży jazda w paradnych szatach.

Kolumna z sesterca musiała robić wrażenie na Rzymianach nie mniejsze jak robią na nas jej pozostałości, skoro ukazano ją na rewersie.
Moneta zachowana jest w bardzo ładnym stanie.Ma co prawda wżery spowodowane niefachowym czyszczeniem ale i tak prezentuje się wspaniale.Wybita została przez Marka Aureliusza  przybranego syna i jednego z  następców Antoninusa Piusa .
RIC 1269 Waga 24,1 g
Awers :Głowa cesarza zwrócona w prawo DIVVS ANTONINVS
Rewers:Kolumna Antoninusa Piusa zwieńczona posągiem cesarza ,trzymającego orła i berło DIVO PIO

Herenniusz Decjusz-antoninianus-Herennius Etruscus

Abrittus rok 251 n.e. to tutaj padły słowa :"Nic się nie stało,zginął przecież tylko  jeden żołnierz".
Wypowiedział je cesarz Trajan Decjusz, kiedy padł przeszyty strzałą jego syn Herenniusz.
Bitwa która miała przynieść olśniewające zwycięstwo okazała się dla Rzymian  katastrofą.
Armia licząca 20 tysięcy legionistów na skutek fatalnego dowodzenia wciągnięta została na podmokły teren. Otoczona przez Gotów przestała praktycznie istnieć.Ocalało niecałe tysiąc żołnierzy.
Poległ  cesarz i jego syn.Właśnie tego drugiego jest moneta którą chciałbym dzisiaj pokazać i opisać.
Dość ładnie zachowany antoninian wybity został w  251 roku n.e.w mennicy rzymskiej.Na monecie widzimy NOB C (Nobilissimus Caesar) co oznacza Herenniusza jako cezara .I tutaj ciekawostka ,na rewersie jest  PIETAS AVGG co sugeruje kilku augustów!

Antoninian wyemitowany został  po otrzymaniu przez obu synów Decjusza tytułów augusta.
Użyto w tym celu niezużyte stemple z nieaktualną już tytulaturą.
Jest to więc hybryda którą RIC nie odnotowuje jako takową.Hybryda awersu z okresu tytułu cezara z rewersem występującym w RIC 151 a.
RIC 142 b  Waga 3,3 g
Awers: Popiersie cesarza w koronie radialnej,zbroi i płaszczu Q HER ETR MES DECIVS NOB C
Rewers:Merkury stojący w lewo trzymający mieszek i kaduceusz PIETAS AVGG

Kommodus-denar-Commodus

Bardzo ciekawy i rzadki denar cesarza Kommodusa to ostatnia zdobycz która wzbogaciła moją kolekcję.
Zawsze najbardziej ceniłem rzymskie numizmaty z przedstawieniem budowli lub scenami z udziałem cesarza i wojska .
To jak  ówczesna "kronika filmowa".Co prawda na brązach wygląda to efektowniej ale trudno je zdobyć nie narażając się na duży wydatek.
Denar nie jest może w najlepszym stanie ale doskonale widać wszystkie postaci z rewersu.
Cesarz stojący na podium przemawia do legionistów poniżej.Trzy sylwetki żołnierzy w zbrojach widać pod sztandarami .Pierwszy z nich z lekko ugiętą nogą opiera się na tarczy co doskonale oddaje wrażenie iż jest to pierwszy szereg większego zgromadzenia wojsk.
Moneta wybita została w 185 roku n.e. kiedy to cesarz zdążył już zaprzepaścić efekty wojen markomańskich i wycofał  się z Kaledonii .Mimo to w tytulaturze widzimy BRIT czyli Brytański.
W tym czasie "zwycięski" cesarz powoli popadał w obłęd i dodawał sobie coraz to nowe przydomki.
Wojen za panowania tego megalomana nie toczono prawie wcale.Armia nie miała wiele zajęcia oprócz wieców z jego udziałem ...

RIC 110 c Waga 3 g
Awers:Głowa cesarza w wieńcu zwrócona w prawo M COMM ANT AVG P BRIT FEL
Rewers:Cesarz trzymający berło ,stojący na platformiew lewo  ,przemawiający do trzech legionistów
FID EXERC P M  TR P X IMP VII COS IIII PP

Wespazjan-denar Judea-Vespasian

Długo polowałem na tego typu denara.Bardzo poszukiwane i cenione przez kolekcjonerów trudne są do zdobycia w przystępnej cenie.W końcu udało się...
Wybity w końcówce 69  lub  na początku 70 roku n.e. ,upamiętnia pacyfikację powstania Żydów ,chociaż w tym czasie toczyły się  jeszcze walki.
Piękny przykład propagandy z samego początku panowania cesarza Wespazjana.Mimo że wojna miała trwać jeszcze 3 lata to sukcesy uznano za wystarczające by wybić denary z takim rewersem.
Było to potrzebne by ukazać nowego władcę jako zwycięzcę nie tylko wojny domowej.
Moneta mówi -"Patrzcie ,teraz będzie rządził ten który stłumił powstanie Żydów.Poradził sobie tam gdzie inni nie dali rady."
Denar zachowany w przyzwoitym stanie jest w pełni czytelny.
RIC 2 Waga 2,5 g
Awers:Głowa cesarza w wieńcu zwrócona w prawo  IMP CAESAR VESPASIANVS AVG
Rewers:Pojmana kobieta żydowska siedząca w prawo obok trofeum IVDEA

 Klimat tamtych wydarzeń doskonale oddają płaskorzeźby z łuku Tytusa.Pochód tryumfalny.Cesarz na rydwanie.Łupy ze swiątyni w Jerozolimie.

Romulus-follis

Rzadka  moneta którą wybito  po śmierci Romulusa ,syna cesarza Maksencjusza to ostatnia zdobycz ,która wzbogaciła moją kolekcję.
Wyemitowana w latach 309 -312 n.e. przez mennicę w Rzymie, zachowała się mimo sporego ubytku w bardzo przyzwoitym stanie.
Widoczne są prawie wszystkie szczegóły reliefu  a klimatu dodaje piaskowa patyna.

Kiedy w 309 roku n.e.umiera Valerius Romulus nastoletni syn Maksencjusza ,cesarz upamiętnia  go na kilka sposobów.
Za jego sprawą senat zalicza go w poczet bogów i nadaje przydomek divus.Wznosi mu świątynię  na Forum Romanum i buduje mauzoleum.
Na rewersie widzimy przykrytą kopułą świątynię  ,która pasowałaby do obydwu wspomnianych budowli.
RIC 249 Waga 5,3 g
Awers:Głowa Romulusa zwrócona w prawo IMP.MAXENTIVS.DIVO.ROMVLO.N.V.FILIO
Rewers:Bogato zdobiona świątynia,przykryta kopułą, zwieńczoną orłem AETERNAE.MEMORIAE
w odcinku menniczym REP

Czy świątynia Romulusa jest tą  z rewersu?Czy oryginalne antyczne drzwi z brązu są tymi ,wymownie uchylonymi z monety?

Co prawda nie jest przykryta kopułą ale jest okrągła.

A może świątynia z monety to mauzoleum Maksencjusza?

To też okrągła budowla

Trajan-sesterc

Piękny przykład propagandy na monecie tak w skrócie można określić rewers sesterca, który  chciałbym dziś przedstawić.
Monety tego typu są bardzo poszukiwane i osiągają wysokie ceny.Mój egzemplarz nie jest może najlepiej zachowany to jednak jej  przekaz jest w pełni czytelny.
Trajan wspaniały cesarz i doskonały wódz dokonał tego czego bez powodzenia próbowali Krassus i Marek Antoniusz.Zwyciężył Partów.
Pokonany kraj symbolizuje postać klęcząca na rewersie.Nad nią góruje cesarz Trajan siedzący w zbroi w towarzystwie prawdopodobnie prefekta.
Postać przed trybuną to Partasmates marionetkowy władca narzucony podbitemu państwu przez Rzym.
To ten właśnie moment prezentacji nowego króla pokonanej Partii jest jak z kroniki filmowej.
Nie było zdjęć ale były wspaniałe monety ,takie jak ta, które uwieczniły tamto wydarzenie.
Warto również zwrócić uwagę na awers monety.
Trajan władca wielu zalet miał też swoje wady.Był troszkę próżny...Rozbudowana tytulatura na napisach otokowych  jest tak drobna że rzadko zachowuje się w całości.
Tak też stało się w przepadku mojego sesterca.
RIC 667 Waga 26 g.
Awers: Popiersie cesarza w płaszczu i wieńcu ,zwrócone w prawo IMP CAES NER AVG GER DAC PARTHICO PM REP COS VI PP
Rewers:Cesarz Trajan w zbroi,siedzący na krześle ustawionym na trybunie w towarzystwie prefekta pretorianów,prezentujący Partasmatesa klęczącej Partii REX PARTHIS DATVS SC

Kryspus-follis-Crispus

Świetny dowódca i dobrze zapowiadający się następca ,tak krótko można opisać syna  Konstantyna.
Niestety zgładzony  w wyniku intrygi uknutej przez żonę ojca Faustę.
Macocha  pragnęła zapewnić sukcesję swoim z synom.Fałszywe oskarżenie o próbę gwałtu,spowodowały uwięzienie a następnie śmierć Kryspusa.
Follis który dziś chciałbym pokazać  należy  do monet wotywnych .Podziękowanie dla  bogów za szczęśliwy okres panowania i prośba o dalsze lata pomyślności,tak w skrócie można opisać rewers numizmatu.
Jak w przypadku wielu innych władców ,prośba o dalsze powodzenie nie została wysłuchana...
Moneta wybita przez mennicę w Arles w 321 roku n.e.
RIC VII 241 Waga 2,8 g
Awers:Głowa w wieńcu zwrócona w prawo CRISPVS-NOB CAES
Rewers:CAESARVM NOSTRORVM  dookoła wieńca,VOT V  wewnątrz.W odcinku menniczym T ,

półksiężyc z gwiazdką ,A

Tytus-subaeratus-Titus

Następny numizmat Tytusa błędnie opisany jako Wespazjana. Często popełniany błąd przez sprzedawców, gdy widzą napis VESPASIAN... Przecież z przodu jest T (Tytus).
Pozwoliłem sobie skwapliwie skorzystać z czyjejś nieuwagi .
Inna rzecz to kupujący ,którzy wolą nabywać totalnie wytarte denary niż nawet pięknie zachowane subaeratusy.
W mojej opinii moneta którą dziś prezentuję ,warta jest więcej niż 38 złotych...
Wspaniale zachowany portret Tytusa oddaje wszystkie szczególy jego oblicza.Niewątpliwe podobieństwo do ojca  też może mylić, tak sprzedających jak i kupujących.
Subaeratus został wybity za panowania Wespazjana kiedy Tytus nosił tytuł Cezara.Niedawne wojny domowe i stłumienie powstania w Judei ,to wydarzenia do których może odnosić się rewers monety, przedstawiajacy Jowisza Obrońcę.
RIC 863 Waga 1,9 g
Awers:Głowa Tytusa w wieńcu zwrócona w prawo T CAESAR IMP VESPASIAN
Rewers:Jowisz stojacy na wprost,  trzymajacy berło ,składajacy ofiarę z patery nad ołtarzem  IOVIS CVSTOS.

 Podobne brodate oblicze Jowisza widoczne na popiersiu z Muzeum Watykańskiego posiada postać na rewersie numizmatu .

Didiusz Julianus-denar-Didius Julianus

On wylicytował purpurę a ja jego monetę.
Udało mi się  zdobyć czytelny egzemplarz denara w przystępnej cenie.
O tym jak rzadkie i cenione przez kolekcjonerów są monety tego cesarza, nie muszę pisać.
Nikt w historii tak drogo nie kupił sobie śmierci jak ten władca.Premia która obiecał  wynosiła 25 tysięcy sesterców dla każdego pretorianina.
Nie akceptowany przez ludność stolicy i legiony ,które obwołały swoich cesarzy , oparł  rządy na gwardii pretoriańskiej.Lojalność tej formacji też pozostawała w zależności od obiecanej premii ,której nigdy nie wypłacono gdyż brakowało na to środków.
Słabość  rządów bez odpowiedniego zaplecza i poparcia doprowadziła  do bardzo szybkiego upadku.
Zamordowany przez tych którzy go wynieśli, miał rzec " i co ja zrobiłem tak strasznego?Kogo zabiłem?"
Panował zaledwie 66 dni.Od 28 marca  do 1 czerwca  193 roku n.e.
RIC 1  Waga 2,3 g
Awers: Głowa cesarza w wieńcu zwrócona w prawo IMP CAES M DID IVLIAN AVG
Rewers:Concordia stojąca na wprost ,trzymająca dwa sztandary legionowe CONCORDIA

  Awers denara gdzie Concordia (personifikacja zgody) trzyma dwa sztandary legionowe brzmi jak apel do armii o poparcie.