Walerian I-antoninian-Valerian I

Edessa 260 rok n.e. cesarz na skutek podstępu dostaje się do Perskiej niewoli.
Takiego nieszczęścia nie doznał żaden władca imperium przed Walerianem.Ginęli w bitwach,w wyniku spisków ale nikt nie dokonał żywota będąc podnóżkiem do wsiadania na konia.
Taki los zgotował cesarzowi Rzymian król Szapur I.
Połowa III wieku to kryzys Imperium Romanum a Walerian to spektakularna ofiara słabości państwa i armii.
Dwie monety ,które chciałbym dzisiaj pokazać to antoniniany.
Pierwsza z nich to RIC 106 Waga 3,6 g
Awers:Udrapowane popiersie cesarza w koronie radialnej zwrócone w prawo IMP C P LIC VALERIANVS PF AVG
Rewers:Sol stojący w lewo z uniesioną prawą reką i batem w lewej  ORIENS AVGG

Druga moneta to RIC 277 Waga 3,5 g
Awers:Udrapowane popiersie cesarza w koronie radialnej i zbroi zwrócone w prawo IMP VALERIANVS AVG
Rewers:Walerian i Galien stojący naprzeciw siebie.Między nimi dwie tarcze i włócznie P M TR P V COS IIII P P

Trajan -dupondius

 „Sis felicior Augusto, melior Traiano”- tak mawiali Rzymianie w późniejszych czasach. Imperium  Romanum za panowania Trajana jednego z najlepszych cesarzy ,osiągnęło szczyt swojego rozwoju.
Podboje tego władcy,dbałość o sprawy wewnętrzne przy jednoczesnej współpracy z senatem zaowocowały bardzo rozbudowaną tytulaturą na monetach .
Prezentowany dupondius wybity został w latach 115-117 n.e. Upamiętnia on ostatnią kampanię cesarza przeciw Partom.
RIC 676 Waga 13,5 g
Awers :Popiersie cesarza w koronie radialnej,zwrócone w prawo IMP CAES NER TRAIANO OPTIMO AVG GER DAC PARTHICO P M TR P COS VI P P
Rewers:Cesarz w stroju wojskowym,stojący między dwoma trofeami SENATVS POPVLVSQVE ROMANVS S C      

 Monetę wybito pod koniec życia tego znakomitego cesarza.Dziwnym zbiegiem okoliczności dzięki korozji, która uszkodziła oblicze Trajana wygląda on na tym numizmacie bardzo staro.

Otho-denar

Jest rok 69 n.e. nazywany Rokiem czterech cesarzy .
Marcus Salvius Otho w wyniku spisku przeciw Galbie  obejmuje stery imperium   .Nikt  nie wie ,że dwa tygodnie wcześniej nad Renem, legiony obwołały imperatorem innego pretendenta do władzy Witeliusza. Wybucha wojna domowa ,kończąca życie i  trzymiesięczne rządy  cesarza,którego monetę dziś prezentuję.
I właśnie z powodu  bardzo krótkiego  panowania ,numizmatów Othona nie spotyka się zbyt wiele. Są najrzadsze spośród czterech cesarzy wspomnianego roku .Poszukiwane przez kolekcjonerów osiągają bardzo wysokie ceny.Stają się też obiektem licznych fałszerstw.
Mój ostatni nabytek to denar Othona. Doskonale uzupełnia się z wcześniej pokazaną hybrydą ,gdyż rewers z Securitas występuje na obydwu numizmatach.
RIC 10 (R3) Waga 3 g
Awers:Głowa cesarza zwrócona w prawo IMP OTHO CAESAR AVG TR P
Rewers:Securitas stojąca w lewo,trzymająca wieniec i berło SECVRITAS P R

 Denar jest w średnim ,lecz zupełnie czytelnym stanie.Zwłaszcza awers z zachowanym napisem otokowym i wizerunkiem cesarza jest zadawaląjący.

 Znak czasów w których wybito monety.Denar Othona z rewersem Securitas a obok subaeratus z wizerunkiem Witeliusza i tym samym typem rewersu.Cesarze wymieniali się częściej niż zużywały się stemple w mennicy.Jakiś przedsiębiorczy pracownik oficjalnej mennicy lub warsztatu fałszerza postanowił wykorzystać to co pozostało  i  wybić takie ciekawe hybrydy.

Konstancjusz II-Constantius II

Kolejny numizmat Konstancjusza ,który chciałbym zaprezentować to follis wybity w latach 334-335 n.e.
Pochodzi z mennicy w mieście Sisca (dzisiejszy Sisak w Chorwacji).Był to ważny ośrodek militarny a od 297 roku n.e . stolica prowincji Panonia Savia. Monety bito tam w latach 297-383 n.e
Siscia RIC VII 237 Waga 2,4 g
Awers:Popiersie Konstancjusza w zbroi i  wieńcu zwrócone w prawo FL IVL CONSTANTIVS NOB C
Rewers:Dwóch legionistów z włóczniami ,wspartych na tarczach,obok dwóch sztandarów GLORIA EXERCITVS w odcinku menniczym: kropka ASIS kropka (ach ta kropkologia)

Brąz wyemitowany jeszcze za życia Konstantyna zachował się w pięknym stanie.Widoczne są wszystkie szczegóły reliefu, któremu uroku dodaje zielona patyna.
Na rewersie widzimy dwóch legionistów stojących obok sztandarów.Typowy legionista z tamtych czasów mało już przypominał tego z I,II  lub nawet początków III wieku n.e .
Z użycia wyszedł  miecz gladius ,którego wyparła dłuższa spatha.Pancerz lorica segmentata zastąpiła na powrót lorica hamata (kolczuga) lub pancerz łuskowy.Hełmy nie są odlewane z jednego kawałka brązu bo wchodzą na uzbrojenie tzw Spangenhelm (hełm żebrowy) .
Tarcze ,które widzimy również na monecie ,są duże i okrągłe. To już nie  prostokątne scutum .Włócznie na których wspierają się żołnierze z rewersu stały się główną bronią drzewcową.Pilum w tym czasie nie jest już na wyposażeniu armii rzymskiej.Wszystkie te różnice w uzbrojeniu następowały stopniowo ,zwłaszcza w drugiej połowie III wieku.Związane były ze zmianami w taktyce i wzrostem liczebności wojska.

Aurelian-antoninianus

To już drugi antoninianus tego cesarza który pochodzi z mojej kolekcji.Dotrwał do dzisiejszych czasów w dość ładnym stanie.Na awersie widzimy piękny  portret imperatora w zbroi i płaszczu .Zachowane srebrzenie i brak większych wytarć ,sugeruje krótki czas obiegu tej monety.
RIC 227 Wybita w mennicy Siscia w latach 272-274 n.e. Waga 3,1 g
Awers:Popiersie cesarza w zbroi ,płaszczu i koronie radialnej zwrócone w prawo  IMP AVRELIANVS AVG
Rewers:Cesarz z berłem stojący w prawo ,otrzymujący od Jowisza glob IOVI CONSERVATORI w odcinku menniczym gwiazdka i P

Kaligula-as-Caligula

Najnowszy mój nabytek to ciekawszy egzemplarz monety ,którą zaprezentowałem w lipcu tego roku.
Rewers zachowany jest w dość ładnym stanie.Widoczne są drapowania szaty Westy,jej twarz  i szczegóły ozdobnego tronu. Awers również lepiej oddaje oblicze cesarza niż poprzedni as Kaliguli. Poniżej prezentuję kilka zdjęć w różnym oświetleniu gdyż czasami trudno za pomocą jednej fotografi wydobyć piękno zaklęte w tych krążkach .

As wybity w 37-38 roku n.e. RIC 38  Waga  7,8 g
Awers:Głowa cesarza zwrócona w lewo C CAESAR AVG GERMANICVS PON M TR POT
Rewers:Westa siedząca w lewo ,trzymająca berło i paterę,powyżej napis VESTA ,w polu S-C

Jowian-Jovian

Numizmaty cesarza Joviana nie są zbyt częste.W mojej kolekcji posiadam dość rzadki egzemplarz z Nikomedii.
Jej wotywny rewers  jest dość przewrotny w przypadku Jowiana ,gdyż uległ on zaczadzeniu niecałe 8 miesiący po wybraniu na cesarza.
Monety wotywne w dużym skrócie  były podziękowaniem dla bogów (Boga) za okres szczęśliwego  panowania z jednoczesną prośba o dalsze lata pomyślności.
Jak to można odnieść do Jowiana? Była to prośba z całą pewnością  niewysłuchana...
RIC 129 Waga 2,7 g Nikomedia 363-364 rok n.e.
Awers:Popiersie cesarza w diademie, zwrócone w prawo  DN IOVIAN-VS PF AVG
Rewers:VOT V MVLT X  w wieńcu ,w odcinku menniczym SMNA

Tytus-Stobi-Titus

Ostatnia moja zdobycz to niezmiernie ciekawy i rzadki brąz prowincjonalny.Wybity z wizerunkiem cesarza Tytusa w macedońskim  mieście Stobi .Moneta wyemitowana została pod koniec panowania cesarza Wespazjana w latach 77-78 n.e.,co sugeruje liczba konsulatów Tytusa i napis AVG F (syn Augusta).
Nieistniejace już miasto Stobi najwiekszy rozkwit przeżywało  za panowania  cesarza Oktawiana Augusta.
Zniszczone zostało w VI wieku w wyniku trzęsienia ziemi.
RPC 0310A  Waga 7,7 g
Awers:Głowa Tytusa w wieńcu zwrócona w prawo T IMPERATOR AVG F COS VI
Rewers:Świątynia Zeusa  z tarczą na frontonie  z jego posągiem stojącym po środku,mającym u stóp z lewej orła. MVNICIPI STOBENSIVM

Neron-as ze świątynią Janusa-Nero

Wybity w czasie rzadów cesarza Nerona as ,którego chciałbym krótko opisać jest pięknym przykładem przedstawienia nieistniejącej już budowli stolicy imperium.
Świątynia Janusa widniejąca na rewersie, oddana jest w najdrobniejszych  szczegółach.Widzimy każde okucie wrót,płyty brązowe którymi okryto ściany ,girlandy i dużo detali architektonicznych.
Zamknięta brama ma symbolizować pokój i to że w tej chwili Rzym nie prowadzi żadnej wojny.
Janus to bóstwo staroitalskie nie mające odpowiednika w mitologii greckiej.Był bogiem wszystkich początków,  patronem umów i układów sojuszniczych a także opiekunem  bram,  drzwi ,przejść i mostów. Przedstawiano go jako mężczyznę o dwóch brodatych twarzach które zwrócone były na wschód i zachód.Właśnie taki posąg stał w sanktarium powstałym z bramy w najstarszych obwarowaniach Rzymu.
Świątynia znajdowała się w północnej części forum blisko Kurii.
RIC  306 Waga 10,3 g   54-68 rok n.e.
Awers:Głowa cesarza zwrócona w prawo NERO CAESAR AVG GERM IMP
Rewers:Świątynia Janusa ,okno z lewej,podwójne wrota z wiszącą w poprzek nich girlandą po prawej PACE P R VBIQ PARTA IANVM CLVSIT S-C

Inna świątynią Janusa ,której resztki dotrwały do dzisiaj jest ta z Forum Holitorium.Włączona w korpus kościoła San Nicola in Carcere.

Istnieje też nadal Łuk Janusa (Ianus Quadrifrons) .Wzniesiony prawdopodobnie przez cesarza Konstantyna w IV wieku n.e.

Tetricus I i II -zmierzch cesarstwa galijskiego

Rok 273 n.e. Ostatnich dwóch władców  Imperium Galliarum to ojciec i syn.Tetricus I i II .Stan gospodarki i społeczeństwa samozwańczego cesarstwa w tym okresie odzwierciedlają monety.Stylistycznie tragiczne,wybite niedbale,ledwo wykąpane w srebrze.
Świadomy katastrofalnej sytuacji państwa , Tetricus I nie stawiał oporu podczas wyprawy Aureliana pragnącego powrotu zbuntowanych prowincji do Imperium Romanum.
Cesarstwo galijskie przestało istnieć a "współpracujący" z prawowitym władcą uzurpatorzy zachowali życie.
Dwa antoniniany ,które prezentuję wybite zostały w latach 270-273 n.e.Pierwszy to moneta Tetricusa I
RIC 80 Waga 3 g
Awers : Popiersie cesarza w koronie promienistej zwrócone w prawo IMP TETRICVS P F AVG
Rewers:Hilaritas stojąca w lewo ,trzymająca długą palmę i róg obfitości HILARITAS AVGG

Druga moneta  antoninian Teticusa II

RIC 270 Waga  2,4 g Mennica Trewir

Awers:Popiersie cesarza w koronie promienistej zwrócone w prawo C PIV ESV TETRICVS CAES

Rewers: Spes idąca w lewo,trzymająca kwiat,podnosząca rąbek szaty SPES AVGG

Stolicą   Imperium Galliarum był Trewir.Najludniejsze miasto na pólnoc od Alp.Liczące 80 tysięcy  mieszkańców, pełne wspaniałych budowli  od II wieku otoczne murami.

           Na zdjęciach Porta Nigra i amfiteatr wciągnięty w system rzymskich umocnień.                                 

           

   

Vetranio

Rok 350 n.e.Magnencjusz obwołuje się cesarzem. Znienawidzony Konstans ginie z rąk siepaczy uzurpatora. Konstancjusz nie może interweniować gdyż walczy na wschodzie z królem Persów Szapurem II .  Armia Dunaju wrze i wtedy właśnie po władzę sięga magister militum Vetranio przy cichej akceptacji a może i inspiracji samego Konstancjusza.
Dziwna to i wymuszona uzurpacja.Może efekt zakulisowych działań Konstancji ,siostry prawowitego władcy.
Potężna armia nie zostaje przejęta przez zabójcę Konstansa.
Wojna domowa ,która w tej sytuacji była nieunikniona ukazała lojalność starego Vetranio.
Zrzuca purpurę i uzyskuje "przebaczenie".Dożywa swoich dni wynagradzany sowitą pensją .
Rzadka i poszukiwana moneta która dziś przedstawiam wybita została w mennicy  miasta Siscia.Stan może nie zachwyca ale w dużej mierze jest czytelny.Kilka zdjęć przy różnym oświetleniu ukazuje resztki piękna tego krążka.
RIC 294 (możliwe) Waga 2.4 g
Awers:Popiersie w wieńcu zwrócone w prawo DN VETRA-NIO PF AVG
Rewers:Vetranio stojący na wprost,trzymający sztandar z symbolem Chi-rho i włócznię GLORIA ROMANORVM w odcinku menniczym ( ESIS ? )

Woluzjan-antoninianus-Volusian

Ciekawy antoninianus ,którego chciałbym dzisiaj opisać wybito w latach 251-253 n.e. Po straszliwej klęsce pod  Abrittus i śmierci Decjusza cesarzem został Trebonian Gallus .
Syn poprzedniego cesarza, Hostylian oraz jego własny Woluzjan otrzymali początkowo tytuł cezarów a
po adopcji tego pierwszego, augustów.
Teoretycznie imperium miało trzech współwładców.Do tego faktu nawiązuje rewers monety ukazujący personifikację zgody cesarzy z podwójnym rogiem obfitości ! Zgoda buduje...

RIC 167 Waga 3,2 g
Awers: Popiersie cesarza w koronie radialnej, zwrócone w prawo  IMP CAE C VIB VOLUSIANO AVG
Rewers:Konkordia stojąca w lewo,trzymająca paterę i podwójny róg obfitości  CONCORDIA AVGG

 Czyszczenie chemiczne, które ktoś przeprowadził spowodowało wytrawienie powierzchni monety i jej chropowatość.Mimo tego faktu i pęknięcia krążka przy wybijaniu ,prezentuje się ona dość ładnie.